GIÁO DỤC VÌ MỘT THẾ GIỚI MỚI - MARIA MONTESSORI (Education for a New World)
Tác giả: Trần Huỳnh Tuyết Như
Ngày: 12-05-2019
Với những bậc phụ huynh tỏ ra quan tâm đôi chút về giáo dục sẽ không xa lạ khi đề cập đến Montessori. Bà là người phụ nữ đầu tiên tốt nghiệp Y khoa từ Đại học Roma (1894). Năm 1899, bà bắt đầu nghiên cứu về các vấn đề giáo dục trẻ, dựa theo một số khái niệm do bác sĩ E. Seguin đã khởi xướng. Montessori nhận thấy các phương pháp thử nghiệm thành công đối với những trẻ có khuyết tật về tâm thần cũng có thể áp dụng cho trẻ em bình thường. Ở giai đoạn khởi đầu, bà bắt đầu chuỗi hoạt động dài bằng cách làm việc với các trẻ nhỏ ở các trường tư và công lập ở Roma và nhận được sự ủng hộ nhiệt tình của giới cải cách. Từ 1900 đến 1907, bà giảng dạy về khoa giáo dục nhân chủng học tại Đại học Roma và được bổ nhiệm làm thanh tra các trường học (1922) của nhà nước tại Ý. Song song đó, bà cũng viết sách về giáo dục trẻ em và về hệ thống giáo dục mà bà đã khai triển. Bà thực hiện nhiều khóa huấn luyện cho các giáo viên ở Tây Ban Nha, Ấn Độ, Anh và Hà Lan. Ngày nay, hệ thống giáo dục mang tên bà do tổ chức Association Montessori Internationale (AMI) đại diện và giám sát có mặt tại hơn 100 quốc gia trên toàn thế giới đã góp phần tạo ra một nền tảng thiết yếu và đích thực cho việc giáo dục trẻ nhằm xây dựng một thế giới hòa bình và tiến bộ cho con người. Như một hiệu ứnglan tỏa trên toàn cầu, hàng loạt các trường mầm non dán nhãn Montessori đều nhận được rất nhiều sự quan tâm của đông đảo phụ huynh và giáo viên.
Tại thị trường Việt Nam, xuất hiện hàng loạt các quyển sách bàn về phương pháp giáo dục cũng như các trường học theo quan điểm của Montessori. Tuy nhiên, từ kinh nghiệm đọc sách, một lời khuyên chân chính dành cho quý phụ huynh là chúng ta nên ưu tiên đọc những quyển sách do chính bà Maria Montessori viết. Tư tưởng cốt lõi trong triết lý giáo dục của bà kỳ thực luôn nằm ở những tác phẩm ấy.
Chúng ta có thể điểm qua một số quyển sách do bà Maria viết và được xuất bản ở Việt Nam như: Trẻ thơ trong gia đình, Bí ẩn tuổi thơ, Khám phá trẻ thơ, Từ tuổi ấu thơ đến tuổi thanh thiếu niên, Thời kỳ nhạy cảm của trẻ, Giáo dục vì một thế giới mới, Trí tuệ thẩm thấu, Phương pháp Montessori - nghệ thuật nuôi dạy trẻ đỉnh cao...Trong số những tác phẩm này, quyển Giáo dục vì một thế giới mới được đánh giá là phản ánh khá tổng quát tư tưởng của bà.
Lý thuyết của Maria Montessori, có vài điểm tương đồng với Freud hay Shichida đều cho rằng, giai đoạn quan trọng nhất để giáo dục một con người từ khi sinh ra là từ 0 - 6 tuổi. Sau lứa tuổi này, trẻ em vẫn có thể thụ hưởng sự giáo dục được nhưng thời kỳ vàng đã qua đi và chúng ta không triệt để khai thác nó để phát huy tiềm năng của một đứa trẻ. Giai đoạn này, bà Maria gọi là giai đoạn trí tuệ thấm hút - thời điểm mà mọi đứa trẻ với cơ chế của tạo hóa, tồn tại như một tờ giấy trắng, tự nhiên thấm hút tất cả những gì trong môi trường xung quanh nó để hình thành tư duy và trí tuệ.
Ai thấu hiểu các học thuyết của Maria Montessori đều nhận ra tầm quan trọng trong việc xây dựng môi trường xung quanh trẻ. Vốn dĩ, mỗi đứa trẻ đều có sẵn những hạt mầm tư duy và trí tuệ. Nhiệm vụ của người lớn là kiến tạo môi trường để hạt mầm đó lớn lên. Và theo bà, một đứa trẻ nếu được giáo dục theo phương pháp như thế, sẽ kích hoạt được nhiều tiềm năng trí tuệ và tư duy hơn hẳn những đứa trẻ khác. Việc này sẽ dẫn đến một thói quen khác trong việc nuôi dạy và phát huy tiềm năng con người phải khởi nguồn từ một đứa trẻ (chứ không phải là người lớn). Với Montessori, đứa trẻ mới là chìa khóa giúp chúng ta thay đổi thế giới.
Vì nền tảng là một nhà vật lý, một bác sĩ nhi khoa, một nhà giáo dục, đặc biệt là bằng rất nhiều trải nghiệm trong việc quan sát từng trẻ khi xây dựng các ngôi trường Montessori, sách của bà, theo cá nhân tôi, rất sâu sắc. Văn phong và ngôn từ trong sách của bà hứa hẹn sẽ đem lại nhiều trải nghiệm và kinh nghiệm quý báu cho độc giả, đặc biệt là quý phụ huynh có con trẻ đang độ tuổi cần nhiều sự rèn dưỡng.