TRIẾT LÝ KHAI PHÓNG TRONG HÀNH TRÌNH GIÁO DỤC CON TRẺ
Tác giả: Trần Huỳnh Tuyết Như
Ngày: 05-01-2019
Giáo dục khai phóng (liberal education) là một xu hướng giảng dạy mới mẻ và khá được yêu chuộng tại các quốc gia phát triển như Mỹ, châu Âu. Trong vài thập kỷ gần đây, tại châu Á, xu hướng giáo dục này ngày một trở nên phổ biến hơn. Một số quốc gia tiên tiến như Singapore, Nhật, Hàn...đã đánh giá rất cao mô hình giáo dục mới này. Họ xem nó như một hệ giá trị cốt lõi để kiến tạo nên những bản thể con người tự do, được tự do lựa chọn công việc mình mong muốn. với đặc trưng là đào tạo linh hoạt, chú trọng cả chiều rộng và chiều sâu của môn học, khuyến khích các môn liên ngành, tăng cường khả năng lựa chọn cho sinh viên.
Ở lĩnh vực giáo dục trẻ, đặc biệt là giai đoạn đầu đời, triết lý khai phóng hoàn toàn tỏ ra hữu dụng. Nhờ tư tưởng khai phóng này, các bậc cha mẹ và giáo viên sẽ có một cách nhìn mới mẻ hơn về công việc của chính mình. Khai phóng dần những áp đặt, biến nhọc nhằn thành niềm vui, biến khuôn khổ giáo dục thành tinh thần cộng tác. Thế giới mà chúng ta đang sống vốn dĩ tràn ngập biến động. Sự tan rã dần hệ giá trị cũ thay vào đó là những tiềm năng giá trị mới là điều mà mọi người vẫn luôn thật sự quan tâm
. Nền giáo dục theo đường lối cũ, chỉ quan tâm đến vấn đề trao nhận tri thức. Từ khuôn khổ của giáo dục truyền thống sẽ hình thành nên một thế hệ trẻ thụ động, không thể khai phóng gần như triệt để các tiềm năng vốn có ở mỗi cá nhân. Hệ quả của sự trì trệ này đặt ra cho mỗi chúng ta một câu hỏi lớn.
" Làm thế nào để có một môi trường và đường lối giáo dục đúng đắn để giúp trẻ khai phá hết các tiềm năng có giá trị của bản thân mình? "
Bác sĩ Montessori cho rằng: “giáo dục không phải là cái gì mà người thầy đã trao truyền cho, giáo dục là một quá trình tự nhiên tiến hành tự phát bởi cá thể con người, và được tiếp thu không phải bằng cách nghe lời giảng dạy mà là sự thí nghiệm lên môi trường”. Với triết lý đúng đắn từ tư tưởng khai phóng, một phương pháp giáo dục hiệu quả mới đã được hình thành.
Ở phạm vi gia đình, triết lí này được khuyến khích áp dụng cho các bậc cha mẹ trong tiến trình giáo dục hoàn thiện bản thể cá nhân cho trẻ. Cha mẹ nên tìm hiểu đầy đủ các thông tin về những giai đoạn phát triển của trẻ. Và từ đó, vào những thời điểm tương ứng, nếu bạn biết cách kích thích đúng cách và đúng lúc thì khả năng tư duy của trẻ sẽ hoàn thiện tốt.
Lẽ dĩ nhiên, bỏ qua các thời điểm đó trẻ vẫn có thể học được những kĩ năng đó nhưng hao tốn thời gian và tiếp thu khó khăn hơn.
+ Ví dụ như trẻ từ 3-4 tuổi sẽ dễ dàng hơn nếu học ngôn ngữ/ngôn ngữ mới so với chính trẻ nhưng ở độ tuổi lớn hơn.
Chúng tôi có một số lời khuyên dành cho các bạn khi tiến hành giáo dục con theo triết lí khai phóng.
+
Thứ nhất, bạn hãy luôn tôn trọng con mình như một cá nhân thực sự. Dù tuổi đời còn khá non nớt, chưa có nhiều ý thức về cuộc sống chung quanh, nhưng việc bạn cho phép con mình được hưởng quyền tự do như một cá nhân thực thụ sẽ khiến trẻ có ý thức và trách nhiệm hơn với mọi việc. Vô hình chung, chúng ta đã hình thành được ý thức và nghĩa vụ cho trẻ từ thói quen và cách ứng xử hằng ngày
+ Điều thứ hai cũng quan trọng không kém là bạn hãy cho phép em bé tự do vận động và học tập trên tinh thần tự nguyện. Bạn càng khuyến khích tinh thần độc lập thì tinh thần trẻ lại càng thoải mái thư thái, ít nhiều thoát khỏi mọi ràng buộc. Và khi đạt đến độ nhất định về trạng thái tự do, lòng tự tin và khả năng giải quyết mọi trở ngại của trẻ cũng sẽ phát triển nhiều hơn bao giờ hết. Trẻ có khả năng lựa chọn mọi môn học, kĩ năng mình yêu thích để thử sức trải nghiệm. Kết quả đạt được rõ ràng sẽ cao hơn chúng ta mong đợi rất nhiều lần.
Dù không phải bất cứ lời khuyên nào áp dụng cũng thành công ngay lần đầu hoặc với một số đối tượng nhưng chúng tôi vẫn có lòng tin rằng triết lí khai phóng sẽ giúp cho một đứa trẻ sẵn sàng bước vào cuộc sống nhiều thú vị và đầy khám phá.
Ở lĩnh vực giáo dục trẻ, đặc biệt là giai đoạn đầu đời, triết lý khai phóng hoàn toàn tỏ ra hữu dụng. Nhờ tư tưởng khai phóng này, các bậc cha mẹ và giáo viên sẽ có một cách nhìn mới mẻ hơn về công việc của chính mình. Khai phóng dần những áp đặt, biến nhọc nhằn thành niềm vui, biến khuôn khổ giáo dục thành tinh thần cộng tác. Thế giới mà chúng ta đang sống vốn dĩ tràn ngập biến động. Sự tan rã dần hệ giá trị cũ thay vào đó là những tiềm năng giá trị mới là điều mà mọi người vẫn luôn thật sự quan tâm. Nền giáo dục theo đường lối cũ, chỉ quan tâm đến vấn đề trao nhận tri thức. Từ khuôn khổ của giáo dục truyền thống sẽ hình thành nên một thế hệ trẻ thụ động, không thể khai phóng gần như triệt để các tiềm năng vốn có ở mỗi cá nhân. Hệ quả của sự trì trệ này đặt ra cho mỗi chúng ta một câu hỏi lớn.
" Làm thế nào để có một môi trường và đường lối giáo dục đúng đắn để giúp trẻ khai phá hết các tiềm năng có giá trị của bản thân mình? "
Bác sĩ Montessori cho rằng: “giáo dục không phải là cái gì mà người thầy đã trao truyền cho, giáo dục là một quá trình tự nhiên tiến hành tự phát bởi cá thể con người, và được tiếp thu không phải bằng cách nghe lời giảng dạy mà là sự thí nghiệm lên môi trường”. Với triết lý đúng đắn từ tư tưởng khai phóng, một phương pháp giáo dục hiệu quả mới đã được hình thành.
Ở phạm vi gia đình, triết lí này được khuyến khích áp dụng cho các bậc cha mẹ trong tiến trình giáo dục hoàn thiện bản thể cá nhân cho trẻ. Cha mẹ nên tìm hiểu đầy đủ các thông tin về những giai đoạn phát triển của trẻ. Và từ đó, vào những thời điểm tương ứng, nếu bạn biết cách kích thích đúng cách và đúng lúc thì khả năng tư duy của trẻ sẽ hoàn thiện tốt.
Lẽ dĩ nhiên, bỏ qua các thời điểm đó trẻ vẫn có thể học được những kĩ năng đó nhưng hao tốn thời gian và tiếp thu khó khăn hơn.
+ Ví dụ như trẻ từ 3-4 tuổi sẽ dễ dàng hơn nếu học ngôn ngữ/ngôn ngữ mới so với chính trẻ nhưng ở độ tuổi lớn hơn.
Chúng tôi có một số lời khuyên dành cho các bạn khi tiến hành giáo dục con theo triết lí khai phóng.
+
Thứ nhất, bạn hãy luôn tôn trọng con mình như một cá nhân thực sự. Dù tuổi đời còn khá non nớt, chưa có nhiều ý thức về cuộc sống chung quanh, nhưng việc bạn cho phép con mình được hưởng quyền tự do như một cá nhân thực thụ sẽ khiến trẻ có ý thức và trách nhiệm hơn với mọi việc. Vô hình chung, chúng ta đã hình thành được ý thức và nghĩa vụ cho trẻ từ thói quen và cách ứng xử hằng ngày+
Điều thứ hai cũng quan trọng không kém là bạn hãy cho phép em bé tự do vận động và học tập trên tinh thần tự nguyện. Bạn càng khuyến khích tinh thần độc lập thì tinh thần trẻ lại càng thoải mái thư thái, ít nhiều thoát khỏi mọi ràng buộc. Và khi đạt đến độ nhất định về trạng thái tự do, lòng tự tin và khả năng giải quyết mọi trở ngại của trẻ cũng sẽ phát triển nhiều hơn bao giờ hết. Trẻ có khả năng lựa chọn mọi môn học, kĩ năng mình yêu thích để thử sức trải nghiệm. Kết quả đạt được rõ ràng sẽ cao hơn chúng ta mong đợi rất nhiều lần.Dù không phải bất cứ lời khuyên nào áp dụng cũng thành công ngay lần đầu hoặc với một số đối tượng nhưng chúng tôi vẫn có lòng tin rằng triết lí khai phóng sẽ giúp cho một đứa trẻ sẵn sàng bước vào cuộc sống nhiều thú vị và đầy khám phá.